De bijzondere Griekse taal

Tekst: Aris (Arjiris) Angelou*

Het is indrukwekkend hoeveel woorden er in de Nederlandse taal zijn die een Griekse oorsprong hebben.

Laat ik maar enkele voorbeelden noemen:
Akoestiek, acrobaat, allergie, anarchie, anorexia, antibiotica, antipathie, autistisch, bacteriebiologie, bronchitis, genetica, gigantisch, dermatoloog, dioxine, dynamiek, encyclopedie, helikopter, epidemie, heroïne, theocratie, thermometer, thermostaat, idealistisch, ideologie, katholiek, kathedraal, klimaat, cilinder, magneet, meteoriet, microbioloog, mystiek, neolithisch, neuroloog, nostalgie, nymfomaan, homeopathisch, organisme, orthodontist, orthopeed, horizontaal, orchidee, panoramisch, parallel, paranoia, patrioot, pentagoon, reumatiek,sceptisch, sperma, telepathie, telefoon, traumatisch, typografie, hysterisch, fantasie, psychologie.

De Griekse taal hoort wel bij de grote familie van de Indo-Europese talen maar niet bij een specifieke taalgroep. Het is geen Latijnse taal (Frans, Italiaans, Spaans...), geen Germaanse taal (Duits, Engels, Nederlands, de Scandinavische talen op het Fins na), geen Slavische taal (Russisch, Bulgaars, Servisch, Pools...). Net zoals het Albanees of het Armeens staat het Grieks helemaal los van de andere Indo-Europese taalgroepen.

“In het Oude Griekenland werden er vele dialecten gesproken, de Athener sprak dus niet exact hetzelfde Grieks als de Spartaan, de Korinthiër, de Kretenzer, de Macedoniër„

In eerste instantie werden er in het Oude Griekenland vele dialecten gesproken (Ionisch, Aeolisch, Dorisch...) net zoals het Nederlands nog steeds veel dialecten kent. De Athener sprak dus niet exact hetzelfde Grieks als de Spartaan, de Korinthiër, de Kretenzer, de Macedoniër etc. Wat men klassiek Grieks noemt is het zogenaamde ionisch-attisch Grieks dat voornamelijk in de oude stadstaat Athene, haar bondgenoten en haar kolonies in de 5de en 4de eeuw v.Chr. werd gesproken. Athene was in die tijd de stad van de democratie, de stad van de grote filosofen en van de beroemde toneelschrijvers.

Het heeft lang geduurd eer er sprake was van een soort “algemeen Grieks”, het “koine” Grieks. Dat is pas in de Hellenistische tijd (Hellas: Griekenland), de tijd van de opvolgers van Alexander de Grote het geval geweest. Grieks dat toen werd gesproken was een gesimplificeerde vorm van het klassieke Grieks. Waarom dan die simplificaties? Door de veroveringstochten van Alexander de Grote (334 v.Chr tot 323 v.Chr) is de wereld in een korte periode sterk veranderd. Er was ineens behoefte aan een gemeenschappelijke taal die iedereen binnen die nieuwe wereld zou gebruiken. Dat is uiteraard de taal van de veroveraar Alexander de Grote geweest: het Grieks.

Alles zou veel efficiënter werken namelijk als men i.p.v. al die talen die in de veroverde landen gesproken werden, enkel het Grieks zou gebruiken. Efficiënt voor de handel, voor de administratie, voor het bestuur, voor de dagelijkse omgang. Toch schijnt dat klassiek Grieks heel moeilijk in de oren van de oosterlingen (Egyptenaren, Perzen, Joden etc) klonk. Daarom heeft men de uitspraak van het Grieks moeten veranderen zodat ook de niet grieks-sprekenden de taal konden leren spreken. Eén zo΄n verandering is bv het Itacisme geweest. Dat betekent dat verschillende klinkers of combinaties van klinkers van uitspraak zijn veranderd en allemaal als gewone i΄s uitgesproken werden zoals de η, de οι, de ει. Ook de uitspraak van verschillende van de medeklinkers moest toen veranderd worden. Zo is de Beta een Vita geworden, de Gamma is een soort J geworden en de Delta is zoiets als het engelse The geworden...Verder heeft men van de lange klanken enkel korte klanken gemaakt. Bv de Ω (omega) die in het klassiek Grieks een lange Ο was (dus ooo) is een korte o geworden dus een omikron (O).

De Griekse taal bleef zich door de eeuwen heen verder ontwikkelen tot wat men tegenwoordig Modern Grieks noemt. Een taal is een levend organisme dat afhankelijk van de omstandigheden van vorm verandert. Dat is ook de reden waarom mensen die in Nederland, in België of ergens in de westerse wereld Oud Grieks hebben geleerd zich nu niet verstaanbaar in Griekenland kunnen maken aangezien zij de klassieke uitspraak van vóór de veroveringstochten van Alexander de Grote nog gebruiken... Het is alsof men nu in Nederland of in België Oud Nederlands zou gaan spreken en toch verwachten dat men hem/haar zou kunnen verstaan...

*Wie is Aris Angelou?
Aris Angelou is gediplomeerde Nederlandstalige gids in Griekenland.
Wil je meer weten over Aris Angelou, bezoek ook zijn website griekenlandanders.com

---

Schrijf je in en blijf op de hoogte

Wil je op de hoogte blijven van al het nieuws over Griekenland en de Griekse Gids schrijf je in voor onze gratis digitale nieuwsbrief. Direct na het aanmelden ontvang je van ons een e-mail met een link om je inschrijving te bevestigen.

Disclaimer: Wij verzamelen zoveel mogelijk informatie om onze lezers te helpen. De Griekse Gids is niet verantwoordelijk voor beslissingen die u neemt op basis van bovenstaande informatie. Houd er rekening mee dat informatie snel (per dag en zelfs per uur) kan veranderen. Zodra er wijzigingen zijn passen wij dit zo snel mogelijk aan op deze website.

---